Radosław Lolo Atrodo, kad XVI amžiaus viduryje, kai Lenkijoje ir Lietuvoje ginčai dėl unijos tikslo ir formos artėjo prie svarbiausio etapo, lenkų ir lietuvių valstybėje Renesanso kultūra ir Reformacijos judėjimas pasiekė apogėjų. Taigi nedvejojant galima teigti, kad derybos ir Liublino unijos pasirašymas vyko tokiu metu, kai Žečpospolitoje išryškėjo itin įdomūs reiškiniai ne vien vidaus irCzytaj dalej „XVI amžiaus lenkų ir lietuvių kultūra – Renesansas ir Reformacija”
Author Archives: Admin
Liublino unija mentalitete, literatūroje ir publicistikoje – Žečpospolitos piliečiai ar lenkai ir lietuviai?
Andrzej Korytko 1869 metais Janas Mateika (Jan Matejko) nutapė Liublino uniją. Abiejų Tautų Respublikos įkūrimo 300-ųjų metinių minėjimo proga nutapytoje drobėje žymus dailininkas įamžino simbolikos kupiną priesaikos sceną. Istoriografai rimties ir jaudulio persmelktame paveiksle ieškojo įvairių istorinių užuominų. Pačiam gi Mateikai priskirdavo kraštutinius siekius – drobėje įžvelgdavo tiek pesimistinį, tiek optimistinį menininko unijos vertinimą. Jau pasirašymo momentuCzytaj dalej „Liublino unija mentalitete, literatūroje ir publicistikoje – Žečpospolitos piliečiai ar lenkai ir lietuviai?”
Małżeńskie spory: integracja Polaków i Litwinów we wspólnej Rzeczypospolitej
Zbigniew Hundert Unia lubelska ustanawiała wspólnotę państwową dla dwóch dotąd połączonych, choć odrębnych, bytów politycznych – Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, jednak obie strony miały wzajemne pretensje o kształt zawartego porozumienia. Poważne zastrzeżenia od samego początku zgłaszali przede wszystkim Litwini, którzy czuli, że w jednej Rzeczypospolitej ich ojczyzna jest upośledzona i grozi jejCzytaj dalej „Małżeńskie spory: integracja Polaków i Litwinów we wspólnej Rzeczypospolitej”
Nie tylko z Litwą, czyli o polskich doświadczeniach unijnych w średniowieczu
Rafał Jaworski Trwająca cztery wieki unia polsko-litewska, fenomen w dziejach naszego kontynentu, przesłania inne projekty unijne, w których stroną była Polska. Pozostałe po nich doświadczenia miały wpływ na kształt relacji Korony z Wielkim Księstwem. U schyłku XIII wieku rozbita dzielnicowo Polska była pogrążona w chaosie wojny domowej, przedstawiciele kolejnych pokoleń Piastów walczyli ze sobą oCzytaj dalej „Nie tylko z Litwą, czyli o polskich doświadczeniach unijnych w średniowieczu”
Czym była unia polsko-litewska do końca wieków średnich
Jarosław Nikodem O zawarciu unii polsko-litewskiej w gruncie rzeczy zadecydował korzystny zbieg okoliczności. Mimo to związek okazał się nadzwyczaj trwały i funkcjonował, ewoluując, przez kilka stuleci. Przypomnijmy, jak do tego doszło. Po śmierci Ludwika Andegaweńskiego królem (nie królową) w Polsce była jego córka, młodziutka Jadwiga Andegaweńska, wspólna monarchia polsko-węgierska przestała istnieć, Litwą zaś władał dojrzałyCzytaj dalej „Czym była unia polsko-litewska do końca wieków średnich”
Rzeczpospolita mocarstwem europejskim
Dariusz Milewski W drugiej połowie XIV wieku Polska i Litwa były dość silnymi państwami, ustępowały jednak bogatszym Węgrom czy państwu zakonu krzyżackiego. Dopiero współdziałanie, które zapoczątkował akt krewski z 1385 roku, pozwoliło im wybić się na czołową pozycję w Europie Środkowo-Wschodniej. Już w 1387 roku odzyskaliśmy z rąk Węgrów Ruś Czerwoną i zhołdowaliśmy Mołdawię, sięgającCzytaj dalej „Rzeczpospolita mocarstwem europejskim”
Kultura polska i litewska XVI wieku – odrodzenie i reformacja
Radosław Lolo Wydaje się, że w połowie XVI stulecia, kiedy w Polsce i Litwie spór sens i kształt unii wchodził w kluczową fazę, kultura renesansu i rozwój ruchu reformacyjnego osiągnęły apogeum w państwie polsko-litewskim. Można więc bez większego ryzyka powiedzieć, że negocjacje i zawarcie unii lubelskiej dokonało się w chwili, gdy w Rzeczypospolitej zachodziły niezwykleCzytaj dalej „Kultura polska i litewska XVI wieku – odrodzenie i reformacja”
Unia lubelska w mentalności, literaturze i publicystyce – obywatele Rzeczypospolitej czy nadal Polacy i Litwini?
Andrzej Korytko W 1869 roku Jan Matejko namalował Unię lubelską. Na obrazie, który powstał z okazji upamiętnienia 300. rocznicy powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wybitny malarz uwiecznił pełną symboliki scenę przysięgi. W dziele, pokazującym klimat powagi i wzruszenia, doszukiwano się w historiografii różnych odniesień historycznych. Samemu Matejce natomiast przypisywano skrajne intencje – widziano w obrazie zarównoCzytaj dalej „Unia lubelska w mentalności, literaturze i publicystyce – obywatele Rzeczypospolitej czy nadal Polacy i Litwini?”
Artykuły
Alvydas Nikžentaitis:Historia od przodu i tyłu. Co myślą Litwini o stosunkach polsko-litewskich Henryk Samsonowicz:Polska i Litwa w dziejach Europy Andrzej Pleszczyński:Bruno z Kwerfurtu Eduardas Gudavičius:Tajemniczy Mendog Jan Tyszkiewicz:Średniowieczne Mazowsze wobec sąsiadów na północy do 1333 roku Darius Baronas:Giedymin. Władca o ludzku łagodny i diabelnie przebiegły Maria Koczerska:Unie w Krewie i Horodle. Co znaczyły dla Polski iCzytaj dalej „Artykuły”
Vytautas Didysis – aukščiausias Lietuvos istorijos pakilimas?
Rimvydas Petrauskas Lietuvos didžiojo kunigaikščio Vytauto laikai (1392–1430) lietuvių istorinėje savimonėje užima ypatingą vietą: tai Lietuvos galybės metas, bet kartu ir būsimo nuosmukio nuojauta. Šiuos du priešingus istorinio pasakojimo polius simbolizuoja pergalingas Žalgirio mūšis ir neįvykusi Vytauto karūnacija. Vytauto, Lietuvoje vadinamo Didžiuoju, kultas pakilimą pasiekė tarpukario Lietuvos Respublikoje, o neįvykusios karūnacijos diena (rugsėjo 8) tapoCzytaj dalej „Vytautas Didysis – aukščiausias Lietuvos istorijos pakilimas?”
